Psychologische veiligheid: van het sportveld naar de werkvloer
Door: Cynthia de Jager
Psychologische veiligheid is een essentieel fundament voor goed presterende teams. Dit geldt niet alleen in bedrijfsomgevingen, maar ook in de sport. In beide werelden is het van cruciaal belang dat mensen zich vrij voelen om hun mening te geven, fouten toe te geven en risico’s & ideeën te delen zonder angst voor negatieve gevolgen.
Met mijn ervaring in psychologische veiligheid binnen de sportwereld en het internationale bedrijfsleven, richt ik mij op het creëren van een werkomgeving waarin mensen optimaal kunnen presteren en zich veilig voelen om zich uit te spreken.
De parallellen tussen sport en werk
In de sport is het al langer bekend: teams met een hoge mate van psychologische veiligheid presteren beter. Denk aan succesvolle sportteams waarin spelers elkaar durven aanspreken, constructieve performance reviews hebben, elkaar vertrouwen op het veld en open zijn over hun fouten. Ditzelfde principe geldt ook in andere organisaties. Wanneer medewerkers zich veilig voelen, durven ze ideeën te delen, worden ze creatiever en ontstaat er een cultuur van continue verbeteren.
Zeker in de sport zijn er veel voorbeelden zichtbaar geworden over grensoverschrijdend gedrag en het belang van sociale veiligheid. Bij het oplossen van cases wordt hierbij steeds beter en vaker gereageerd, maar het is van cruciaal belang dat er ook gekeken wordt naar de psychologische veiligheid van een organisatie. De Do Better Scan voor Psychological Safety biedt hier een mooi meetinstrument voor. Consequenties verbinden aan grensoverschrijdend gedrag betekent namelijk brandjes blussen, het structureel verbeteren van psychologische veiligheid betekent brandhaarden in de toekomst voorkomen. Het verbeteren van psychologische veiligheid, waarbij er wordt gewerkt aan het voorkomen van issues, zorgt uiteindelijk voor minder negatieve symptomen zoals grensoverschrijdend gedrag.
Bij het voorkomen van brandhaarden als het gaat om psychologische veiligheid is het van belang dat er gebruikt wordt gemaakt van bewezen methodes die organisaties helpen om van onderbuikgevoel naar een datagedreven aanpak te gaan. Zowel de Fearless Organization Methode van Amy Edmondson als de Do Better Scan zijn uitstekende manieren voor het analyseren en verbeteren van psychologische veiligheid. In de Do Better Scan wordt daarbij een duidelijke relatie gelegd tussen oorzaak (onderliggende drijfveren) en gevolg (de mate psychologische veiligheid). Hierdoor kun je heel effectief en gericht werken aan verbeteringen.
In een scan komen onder meer de volgende tastbare thema’s naar voren:
- Open conversaties & het betrekken van iedere stem
- Ruimte voor falen & het geven van vertrouwen
- De bereidheid om elkaar te helpen & mate van support vanuit de organisatie
- Inclusie & Diversiteit – In hoeverre iedereen zich gewaardeerd en betrokken voelt
Het belang van cultuur
Een belangrijk aspect om rekening mee te houden in het bouwen van psychologische veiligheid is de rol van interculturele samenwerking en communicatie. Verschillende culturen hebben vaak uiteenlopende manieren van feedback geven, leiderschap ervaren en vertrouwen opbouwen. Dit kan van invloed zijn op hoe psychologische veiligheid binnen een team wordt ervaren. In sommige culturen, zoals de Nederlandse of Franse, is het heel natuurlijk om directe feedback te geven, terwijl in andere culturen feedback op een meer indirecte manier wordt verpakt. Dit kan leiden tot misverstanden en een gevoel van onveiligheid als hier geen aandacht voor is.
Daarnaast verschillen culturen in hoe ze leiderschap en hiërarchie benaderen. In sommige teams wordt vertrouwen opgebouwd door goed uitgevoerde taken, terwijl in andere culturen de relatie centraal staat. Wanneer een leider zich bewust is van deze verschillen en hierop inspeelt, kan dit bijdragen aan een klimaat waarin teamleden zich veiliger voelen om hun mening te geven en risico’s te nemen.
Een succesvolle aanpak voor high-performing teams
Een succesvolle aanpak combineert inzichten uit de sportpsychologie, interculturele samenwerking en evidence-based methoden uit de organisatiepsychologie. Dit betekent dat we cijfers uit een scan interpreteren en vertalen naar de menselijke kant. In dialogen komt onder meer aanbod hoe mensen zich voelen binnen het team? Welke gedragingen bevorderen of belemmeren psychologische veiligheid? En vooral: hoe creëren we een omgeving waarin iedereen kan floreren?
Goede voorbeelden uit de sport laten zien hoe een veilige omgeving teams naar succes kan leiden. Denk aan Feyenoord, dat een team met zestien verschillende nationaliteiten wist te smeden tot een kampioensploeg door in te zetten op groepsvorming, wederzijds begrip en een cultuur waarin iedereen zich durfde uit te spreken. Een ander voorbeeld is Sarina Wiegman, die als coach van het Engelse voetbalteam bewust inspeelde op de Britse manier van feedback geven, waardoor speelsters zich snel veilig voelden om ideeën en zorgen te delen.
